Izložba proizlazi iz umetničko istraživačkog projekta mirka nikolića “voda je (ne)život: de- ekstraktivna poetika na polu-periferiji,” koje je u toku od 2020. Radi se o praktičnom istraživanju mogućnosti i ograničenja performativne umetničke prakse kao jednog od oblika reproduktivnog rada brige o vodama, vazduhu, prirodi i zajednicama u zonama gde se odvija intenzivna ekstrakcija “prirodnih resursa.”

Istraživanje je pratilo pre svega tekuću rudarsku groznicu u Srbiji, ekspanziju postojećih projekata i niz novih, koja svuda izaziva negodovanje i otpor društva. Pozadina su vekovi eksploatacije koji su već ostavili duboke tragove u pejzažu, vodama i na ljudima, a sadašnjost je vezana za dominatne diskurse i strategije fosilnog i “zelenog” kapitala.

Ekstraktivizam kao pojam se obično vezuje za industrije tzv. “prirodnih resursa,” kao što su rudarstvo, agribiznis, industrijsko šumarstvo, ribarstvo i energetski sektor, koji vade velike količine materijala iz biosfere, neki od kojih se svrstavaju pod obnovljive neki pod neobnovljive. Više od samo industrije, ekstraktivizam se ovde vidi kao aparatura na kojoj se zasniva neograničeni ekonomski rast, i kao niz tehnika koja vodi ka razjedinjavanju, eksproprijaciji i raseljenju zajednica: ljudskih, životinjskih, biljnih, neorganskih. Od početka modernog doba ovaj oblik kapitalne akumulacije bio je jedan od ključnih modaliteta ekspanzije kolonijalizma i imperijalizma, kao i uspostavljanja i održanja kapitalizma na planetarnom nivou. Radno pitanje je kako ekstraktivizam izgleda na poluperiferijama Evrope, istorijski i danas, kao i koje su alternative ovoj monokulturi.

Kroz niz performansa izvedenih na lokacijama izloženim ekstraktivizmu u prošlosti, sadašnjosti ili pod pretnjom u budućnosti, mirko pokušava da simbolički poveže realnosti koje su udaljene i podeljene u trenutnom sistemu podele rada, u zajednički narativ o borbi za ekološku i klimatsku pravdu.

Performansi ovog ciklusa su do sada izvođeni uz vode na ušću Save u Dunav (kao deo projekta “Efekat pregleda,” 2020/2021), u rezervatu prirode Dammene tik uz veliki rudnik krečnjaka u južnoj Norveškoj (deo izložbe “Hender og føtter som kode i gjennomtrukken jord”, 2021); u napuštenom rudniku na ostrvu Utö u stokholmskom arhipelagu (u okviru događaja “Litiumfestivalen,” 2022). Prateći tekstovi i analize objavljene su u časopisima Glänta, EUropainfo, Nya nya Norrland, i onlajn platformama Berliner Gazette, Green Art Incubator, Klima101.

U prostoru su prisutni i audio-vizuelni elementi iz umetničko dokumentarnog filma u nastajanju. Tok filma prati tokove javnih ulaganja od severa Evrope, do zajednica i reka oko topionice i rudarskih postrojenja u Boru i Majdanpeku, predela izloženih lovu za zlatom na Homolju, i pogođenih zagađenjem koje izaziva železara u Smederevu. Film nastaje u dijalogu i saradnji sa aktivistima iz udruženja Borani se pitaju, Mlavske vojske, Ne dam/Nu dau i Pokreta Tvrđava. Produkcija filma je u saradnji sa fotografom Duškom Jelenom.